Volgens de Bradt reisgids van Macedonië zal Stevce ooit een bed and breakfast openen in Kratovo. Mensen in Oost-Europa hebben wel vaker plannen, maar soms komt daar verdacht weinig van terecht. Bovendien is onze reisgids pas twee maanden oud. Op mijn e-mail reageert Stevce in fonetisch Macedonisch, wat in ons alfabet (in plaats van het gebruikelijke Cyrillisch) nauwelijks te ontcijferen is. Het komt neer op “Ja hoor, kom maar.” Op mijn vraag wat het moet kosten antwoordt hij met “Geen probleem, de helft bij mij en de helft bij een vriend.” Wat blijkbaar Macedonisch voor ‘een tientje de man’ is.
Stevce staat al op ons te wachten voor de deur van zijn rotsmuseumpje. De helft van zijn expositie lijkt weggehaald te zijn uit de steile Shopska ulitsa die naar zijn huis leidt. Zo beroerd als hier hebben we de wegen nog niet gezien, maar aan het eind van de straat wacht een oud Ottomaans huis dat we volledig tot onze beschikking hebben. De tuin staat vol bloemen en aan het balkon hangen rode pepers te drogen. Na een welkomsrakija neemt Stevce ons mee naar Kuklica, waar ruim honderd stenen pilaren een door erosie uitgesleten kom in de heuvels vullen. Een versteende bruiloft, waar twee geliefden, een peetoom en tientallen gasten gedoemd zijn tot in de eeuwigheid op het feestje te vertoeven. “Of iets korter misschien, want de pilaren verdwijnen soms zomaar, terwijl er op andere plaatsen nieuwe opduiken,” fluistert Stevce. Dat krijg je ervan als je op één dag met twee vrouwen probeert te trouwen en één van de bruiden je plannetje doorheeft.
Na een avondmaaltijd met drie borden hete pepers – waarschijnlijk vraagt de ober steeds “Willen jullie nóg meer?!” in plaats van het door ons verwachte “Heeft het gesmaakt?” – is het ontbijt er de volgende ochtend niet minder om. Kaasflappen, yoghurt en rakija. Het ontbijt van kampioenen. Naast een gezellig tussendoortje en potent medicijn is rakija volgens de Noord-Macedoniërs een uitstekende voorbereiding voor wie fysieke prestaties moest leveren, zoals door de heuvels naar het hogerop gelegen Gorni Kratovo lopen. Al snel staan er zelfs geen Yugo’s en Zastava’s meer naast het stenige pad. Hier is de ezel het vervoermiddel bij uitstek.
Het idyllische Gorni Kratovo ligt verscholen achter talloze abrikozen-, pruimen- en appelbomen. ’s Zomers wordt er vanalles verbouwd tussen de spaarzame huizen, voor Gorni Kratovo na de eerste sneeuwval jaarlijks in een spookdorp verandert. Het leegstaande schoolgebouw ligt er verlaten bij en ook de vulkanische druppels waar wij voor komen trekken weinig bekijks. Medicijnbalgroot is ons beloofd en dat is niet overdreven. In de krater van een oude vulkaan liggen merkwaardige stenen ballen, voor zover bijklussende Macedoniërs ze nog niet hebben versleept. Een enorme bal ligt in een witte zak klaar om verdonkeremaand te worden, maar daar het een zak van Oost-Europese makelij betreft zijn de daders niet ver gekomen.
Op vulkanische eigenaardigheden en een overvloed aan fruit na is er weinig te doen in Gorni Kratovo. Een oude dorpsbewoner is blij mensen in het dorp te zien. De vraag is niet “Lust je een glaasje rakija?”, maar “Wil je van druiven of van pruimen?” Telkens als ik even een andere kant op kijk, wordt mijn in tijden niet meer afgewassen glas in het geniep bijgevuld. Noord-Macedonië is een land waar je voor de lunch al niet meer weet of je nou vier of vijf glazen rakija op hebt. En nu de naam van het land officieel veranderd is in Noord-Macedonië, ligt de weg naar lidmaatschap van de Europese Unie open. Al zit lang niet iedereen in het Balkanland te wachten op de strikte EU-regelgeving op gebied van kaas, alcoholische versnaperingen en andere vormen van huisvlijt.