Moet ik me hier veiliger voelen dan in Abchazië? Ik twijfel, slalommend in onze Lada Niva tussen zwerfhonden en loslopende koeien. In ieder geval hou ik mijn ogen op de weg – in tegenstelling tot de taxichauffeur die ons van de grens naar Zugdidi bracht. Het was de eerste keer dat hij een navigatie-app zag. Met een grijns van oor tot oor slaagde hij er niet in zijn ogen van mijn telefoon los te weken. Nu hebben we geen routebeschrijving meer nodig. Er is maar één weg die de bergen in leidt, naar Svaneti.
Svaneti en Abchazië kunnen onmogelijk meer van elkaar verschillen. Waar Abchazië ooit één van de populairste vakantiegebieden van de Sovjet-Unie was en nu door iedereen gemeden wordt, was Svaneti een beruchte regio waar je met niet meer dan je onderbroek uit terugkeerde. Iedereen werd er beroofd. Tegenwoordig loopt er een asfaltweg de Kaukasus in en zijn de boeven van weleer te vinden op booking.com. Het toerisme heeft er de laatste jaren een ongeremde ontwikkeling doorgemaakt. Mestia is veranderd van een slaperig bergstadje vol argwanend kijkende Svaneten in een toeristencentrum met spuuglelijke moderne gebouwen, een vliegveld voor binnenlandse vluchten, skipistes en een totale wildgroei aan restaurants, guesthouses en hotels.
Wie avontuur zoekt zit in Mestia verkeerd. Gelukkig zijn we er in de juiste tijd van het jaar. De herfst zet de bossen van Svaneti in vuur en vlam. Op de daken van Mestia ligt een dun laagje vers gevallen sneeuw; rijp knerpt onder onze voeten wanneer we naar de Niva lopen om de ruiten te krabben. Het beton van de weg maakt na Mestia snel plaats voor door zwaar verkeer stukgereden modder. In 2019 moet er asfalt liggen tussen Mestia en Ushguli. Nu genieten varkens en biggetjes nog van de zwartbruine plassen langs de weg. Wij genieten niet minder, telkens wanneer de modder hoog opspat als we hard door een plas rijden.
Elk dorp, elk gehucht in Svaneti heeft zijn eigen verzameling verdedigingstorens. Als versteende wachters steken de torens boven de huizen uit. Het zijn geen plunderende nomaden meer die de Kaukasus over willen steken, maar hordes toeristen die het leven van de dorpelingen verstoren. Ushguli, op 2200 meter naar eigen zeggen het hoogste permanent bewoonde dorp van Europa, ligt aan het eind van de weg. Als een witte muur verrijst Shkhara, de hoogste berg van Georgië, achter Ushguli. Dankzij de afgelegen ligging is een zielloze make-over zoals in Mestia het dorp bespaard gebleven. Ruim dertig torens geven ons het gevoel ergens in de middeleeuwen te zijn beland. De afwezigheid van centrale verwarming en stromend water in de gerestaureerde toren waar we overnachten draagt daar alleen maar aan bij.
“De toeristen weten Ushguli pas sinds een jaar of vijf te vinden,” vertelt gastheer Jaroslav ons. “En ze zijn er alleen tussen juni en oktober.” Jaroslav roept iets naar zijn vrouw in het Svan, de lokale taal. Ze brengt een karaf wijn en zet het geluid van de enorme flatscreen nog wat harder. “De winter duurt hier van december tot mei.” Jaroslav brengt een toast uit en slaat zijn glas wijn in één keer achterover. Het leven is zwaar, hier in Svaneti. Soms vriest het dertig graden en is de weg naar Mestia onbegaanbaar.
Deze herfstnacht vriest het maar zes graden. Het is steenkoud in de oude verdedigingstoren. Dwars door de dunne houten vloer horen we dronken mannenstemmen en de televisie die overuren draait. Het is half drie. Als ik beneden vraag of ze niks beters te doen hebben, kijkt Jaroslavs zoon Giorgi me glazig aan. Zijn vriend zet de tv uit en vraagt of ik een glas chacha wil, nu ik er toch ben. Ach, waarom ook niet. We drinken de fles leeg, maar iets zegt me dat dit niet de enige fles was wanneer ik de twee mannen ‘s ochtends met hun kleren nog aan in bed zie liggen. Ze laten bier brengen door Giorgi’s moeder en luisteren op hun telefoons naar drukke Georgische folkmuziek om er weer een beetje bovenop te komen. “Zijn we toch nog beroofd in Svaneti,” grappen we wanneer de Lada Niva rammelend tot leven komt. Maar gelukkig alleen van onze nachtrust.