Gesloten grenzen, beperking van bewegingsvrijheid en een stilvallende economie: sinds de uitbraak van COVID-19 heeft de hele wereld ermee te maken. Wat voor ons in West-Europa een ongekend verlies aan vrijheid inhoudt, is voor inwoners van niet-erkende landen niets nieuws. De Abchazen en Osseten zijn ware experts waar het isolatie betreft. Hoe slaan zij die nu dubbel geïsoleerd zijn zich door de coronacrisis? tot hier en verder sprak met mensen in Abchazië, Transnistrië en Zuid-Ossetië.
Abchazië
“Vergelijk hoe het nu bij jullie is maar met de situatie waarin wij ons tussen 1994 en 1999 bevonden,” stelt Shamil uit Sukhum. “Toen waren alle grenzen van Abchazië hermetisch gesloten.” Na de oorlog waarin het land zich van Georgië losmaakte, raakte Abchazië in een totaal isolement. Rusland sloot de grens, een vliegveld was er niet en zelfs aanvoer van goederen via de Zwarte Zee werd geblokkeerd. Toegegeven, hoewel Rusland officieel sancties hanteerde tegen de Abchazen, was de grens met Rusland vanaf 1997 tamelijk poreus. Pas jaren na Rusland opende ook Georgië de grens – maar alleen voor voetgangers.
Zo geïsoleerd als eind vorige eeuw is Abchazië niet meer, maar doordat het land nog altijd alleen over land en via welgeteld twee grensovergangen bereikbaar is, was het eenvoudig om de grenzen te sluiten. “Goederen en levensmiddelen mogen nog altijd ingevoerd worden,” vertelt Shamil. “Maar veel bedrijven maken misbruik van de situatie. ‘Tsja, corona hè?’, zeggen ze dan wanneer ik vraag waarom bepaalde auto-onderdelen nu drie keer zo duur zijn. Daarom controleren overheidsfunctionarissen nu de producten in winkels. Als ze vinden dat iets te duur is, dan moet het personeel de prijs aanpassen. Het is het beste dat de overheid ooit voor ons gedaan heeft!”
Ook de verkeerspolitie maakt het Shamil minder lastig dan normaal. “Wanneer ik na het stoken chacha (zelfgestookte sterke drank van minstens 40%, maar vaak nog veel sterker – THEV) in mijn auto vervoerde, rook je dat altijd. De politie hield me aan en dreigde met een boete.” Vaak bood een steekpenning uitkomst, maar dat is nu niet nodig. “Nu krijg ik complimenten van de politie omdat ik alles zo goed desinfecteer!”
Transnistrië
“Wij bevinden ons in het midden van Europa,” vertelt Andrei uit Tiraspol. “Moldavië, Oekraïne, Roemenië en Rusland zijn vlakbij. Het was voor Transnistrië altijd onmogelijk om geïsoleerd te zijn.” De grenzen met de buurlanden waren nooit gesloten; ook niet vlak na het conflict met Moldavië. “De meeste inwoners van Transnistrië hebben naast een Transnistrish paspoort ook een paspoort van een land dat wél erkend wordt, waarmee ze vrij kunnen reizen. Voor ons is de situatie nu net zo nieuw als voor jullie.”
Transnistrië handelde snel en sloot in een vroeg stadium alle grenzen. Alle inwoners gingen in quarantaine. “Je mocht alleen de straat op om boodschappen te doen of je hond uit te laten. Sommige mensen lieten hun hond wat verder uit dan anderen.”
Vlak voor het Orthodoxe Paasfeest werden er nieuwe maatregelen aangekondigd: wie een auto bezat, moest deze thuis laten staan. Pasen werd effectief afgelast. “Transnistrië telt ongeveer een half miljoen inwoners. In zo’n klein land is het relatief eenvoudig om al die inwoners te controleren. Dat hebben we vaker gezien. Dan was de opkomst voor verkiezingen bijvoorbeeld 97% en stemde bijna iedereen voor een bepaalde kandidaat. Maar in het geval van de COVID-19 pandemie is het een voordeel dat de overheid op deze manier alles kan bepalen.”
Zuid-Ossetië
Social distancing is niets nieuws in Zuid-Ossetië. Veel bergdorpen tellen niet meer dan een handjevol inwoners. Mensen houden hier niet anderhalve meter, maar kilometers afstand van elkaar. En ook de grenzen zijn al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nagenoeg gesloten.
“Je bent hier geweest, dus je weet alles van de ligging van Zuid-Ossetië,” zegt Georgii uit Tskhinval. “De enige toegangsweg naar ons land loopt via de Roka-tunnel, vanuit Rusland.” Die tunnel boort zich een weg dwars door een 3000 meter hoge bergkam in de Kaukasus. Alle grensovergangen met Georgië zijn al jaren gesloten. Zodra de eerste coronagevallen in Rusland werden vastgesteld, sloot de overheid de enige grensovergang. Tot op vandaag is er geen enkele coronabesmetting in heel Zuid-Ossetië vastgesteld.
Of dat klopt? Van een land dat zo ontzettend geïsoleerd is kan ik het me goed voorstellen. “Elk jaar bezoeken niet meer dan 30 tot 50 toeristen Zuid-Ossetië – Russen niet meegeteld,” vertelt Georgii. Het contact met de buitenwereld was al minimaal. “Iedereen moest direct in quarantaine. Onderwijs gebeurt nu op afstand.” Het moet onwerkelijk aanvoelen voor de Osseten, die eigenlijk al tientallen jaren in quarantaine zitten. Georgii sluit dan ook af met een vraag aan mij: “Gelooft bij jullie eigenlijk iedereen in het bestaan van het coronavirus?”